De Amerikaanse dollar als anker van ons wereldwijde monetaire systeem gaat terug tot de Tweede Wereldoorlog. In 1944 sloten 44 geallieerde landen een financieel-economisch akkoord dat erin voorzag dat alle nationale valuta’s gekoppeld zouden worden aan de dollar (tegen een vaste wisselkoers!), die op zijn beurt verbonden werd aan een vaste goudprijs (35 dollar per ounce). De Amerikanen hadden als gevolg van de oorlog een sterke internationale positie en bovendien circa driekwart van de wereldwijde goudvoorraad in handen. Niet alleen goud, maar ook alle grondstoffen in de internationale handel zouden voortaan geprijsd en verhandeld worden in dollars. Dit betekende dat indien landen grondstoffen nodig hadden, ze eerst dollars moesten bemachtigen om deze te kunnen kopen. De akkoorden van Bretton Woods waren wellicht de belangrijkste monetaire verwezenlijking van de twintigste eeuw. Ze hervormden het wereldwijde monetaire systeem

Dertig jaar later kwam er abrupt een einde aan de akkoorden van Bretton Woods. Reden? Opnieuw oorlog! De Vietnamoorlog, die uiteindelijk 20 jaar zou duren (1955-1975) en de Amerikaanse overheid handen vol geld zou kosten. In die mate zelfs dat men geen andere optie zag dan dollars bij te drukken. Gigantisch veel dollars. De Amerikaanse centrale bank drukte in die periode een hoeveelheid dollars die 7 keer groter was dan de goudvoorraad die als waarborg voor het geld moest dienen. Dit bleef niet zonder verdere gevolgen. Gezien de vaste wisselkoers die was voorzien in het Bretton Woods akkoord had dit een direct gevolg op alle andere landen die deel uitmaakten van de dollarzone. Als je geld bijmaakt wordt het namelijk minder waard en ontstaat de kans op een (hyper)inflatie. Net om die reden begonnen vele landen hun dollarvoorraden om te zetten in goud. Dit kon het systeem niet meer aan en de Amerikanen zagen zich genoodzaakt de goudstandaard los te laten (de Nixon-schok). Van die moment gingen landen over op een stelsel van zwevende wisselkoersen, die ten opzichte van elkaar dagelijks van waarde konden veranderen. Op 15 augustus 1971 werden de monetaire akkoorden van Bretton Woods definitief ten grave gedragen en werd de Amerikaanse munt opnieuw een munt die gebaseerd was op vertrouwen, zonder nog verankerd te zijn aan de goudstandaard.

In 1973 sloot Amerika een overeenkomt met Saoedi Arabië, het land met de grootste olievoorraad ter wereld. Beiden kwamen overeen dat Saoedi Arabië hun olie alleen nog maar in dollars mochten verkopen aan andere landen. In ruil hiervoor zou Amerika de olievelden van de Saoedi’s militair beschermen tegen vijandelijke staten. Daarnaast werd afgesproken dat Saoedi Arabië hun overtollige dollars opnieuw zouden investeren in Amerika door staatsobligaties op te kopen. Het gevolg was dat er een voortdurende vraag was naar dollars en aangezien de goudstandaard was afgeschaft kon Amerika voortdurend dollars bijdrukken en haar uitgaven ongelimiteerd laten oplopen.

Wat maakt dat de dollar op vandaag zoveel macht geeft aan Amerika? Simpel gesteld, de dollar is vergelijkbaar met de Engelse taal. Bijna iedereen spreekt het. Als je vandaag naar de wereldwijde handel kijkt, dan is 80% gecontracteerd in dollars. Dit betekent dat er een enorme vraag is naar de dollar. Dit zorgt er niet alleen voor dat Amerika tegen een zeer lage rente kan gaan lenen (en zich een grotere staatsschuld kan veroorloven), het laat hen ook toe om op te treden tegen landen zoals Rusland door hen de toegang te ontzeggen tot het Amerikaanse bankensysteem. Iets wat China niet is ontgaan. China heeft namelijk enorme dollarreserves en een grote schrik hetzelfde lot te zullen ondergaan. Het is dan ook geen verrassing dat Beijing voor het eerst in meer dan drie jaar zijn goudreserves fors heeft verhoogd en ligt het mede aan de oorzaak van de forse stijging van de goudprijs afgelopen maanden. Op die manier probeert het zijn buitenlandse reserves te spreiden en minder afhankelijk te zijn van de Amerikaanse dollar. Ter illustratie: 20 jaar geleden waren 70% van de buitenlandse reserves van China nog uitgedrukt in Amerikaanse dollars. Ondertussen is dit minder dan 50%. Daarnaast wil China zijn ‘dedollarisatie’-beleid verderzetten door steeds meer landen te overtuigen om handel te drijven in hun eigen munt, de Chinese Yuan (Chinese Renminbi). Maar daar botst het op de limieten van zijn eigen gesloten kapitaalssysteem, dat streng wordt gecontroleerd door de Chinese overheid en de nodige restricties oplegt voor buitenlandse bedrijven. Bovendien ben je op dat moment ook overgeleverd aan het Chinese rechtssysteem.

En wat te denken van misschien wel het grootste risico omtrent de dollar… De Amerikanen zelf! Intern wordt de dollar namelijk ook gebruikt voor riskante politieke spelletjes. Zo ook nu weer, met de huidige discussie tussen de democraten en de republikeinen voor wat betreft het optrekken van het Amerikaanse schuldenplafond. Het bedrag werd in december 2021 voor het laatst verhoogd tot 31,4 biljoen dollar, maar is nu opnieuw ontoereikend om de lopende kosten te betalen. Voor 1 juni moet er opnieuw een akkoord gevonden worden tussen de beide politieke machtsblokken. Indien dit niet zou gebeuren, dan zou dit beteken dat de veiligste financiële haven die er bestaat (Amerikaans overheid), beginnen wankelen en zou dit ontegensprekelijk een shock betekenen voor de dollar en een hartinfarct voor het totale wereldwijde financiële systeem.

De republikeinen willen vooral bezuinigingen zien. Als er geen verandering komt in het financiële beleid zal de staatsschuld het komende decennia oplopen tot 135% van het BBP. Bovendien kan het statusverlies van de dollar als internationale reservemunt ertoe leiden dat de Amerikanen een hogere rente zouden moeten gaan.

Het einde van de dollar als wereldwijde reservemunt is nog niet voor morgen, zoveel is duidelijk! Maar één en ander is wel aan het verschuiven. Economie maakt nu éénmaal deel uit van het geopolitieke toneel. Handelsbetrekkingen tussen landen weerspiegelen de machtsverhoudingen. Het Britse pond sterling was de wereldmunt bij uitstek tussen 1825 tot 1939. De Amerikaanse dollar verdrong het Britse pond tijdens de Tweede Wereldoorlog. De vraag is of China (en bij uitbreiding de BRIC landen) zijn opkomst als wereldmacht ook zal kunnen omzetten in harde valuta?

Dit artikel is uitsluitend bedoeld voor informatieve doeleinden en mag geenszins gezien worden als juridisch, fiscaal of beleggingsadvies.
Het vormt geen contractueel element, noch een voorstel of stimulans om te investeren. De gegevens in dit artikel zijn niet contractueel noch gecertificeerd door een auditor. Connect BV kan niet aansprakelijk gesteld worden voor de inhoud van deze pagina, noch voor beslissingen die eventueel op basis van deze informatie genomen worden. De informatie op deze internetpagina mag niet gedupliceerd noch verspreid worden zonder voorafgaandelijke toestemming van Connect BV.